Sojusz psychologa z trenerem personalnym. Dlaczego wspieram u pacjentów pomysły by chodzić na siłownię?  

 

Przez sport i fizjologię wysiłku fizycznego do umysłu.

Badania naukowe i metaanalizy publikowane w ostatnich latach wyraźnie wskazują, że ciało będąc nierozłączną częścią tożsamości i „ja”, jest istotnym elementem w całościowym podejściu do prewencji i leczenia chorób i zaburzeń psychicznych.

Wiele publikowanych badań skupia się na znaczeniu odpowiednio zaprojektowanego i dawkowanego, regularnego wysiłku fizycznego w procesie leczenia zaburzeń takich jak depresja. Celowo zaznaczam za autorami badań, że chodzi tu nie tylko o codzienną aktywność fizyczną, ale zaprojektowane i regularnie podejmowany wysiłek fizyczny w postaci treningów siłowych, czy aerobowych.

Jak wysiłek fizyczny wpływa na mózg i psychikę?

Odpowiedniej intensywności, regularne ćwiczenia fizyczne, poprawiają zdolność radzenia sobie ze stresem, wpływają na podniesienie samooceny, budują poczucie wpływu i skuteczności, wykazują działanie określone w badaniach jako antydepresyjne (Wegner et al., 2014).

Wiele osób zapewne słyszało o korzystnym działaniu endofin (endogennych opioidów wydzielanych podczas wysiłku fizycznego). Endrofiny odpowiadają za szybko pojawiający się efekt podniesienia nastroju, ale ich cechą jest też szybki spadek poziomu i tym samym kótkotrwały efekt. W najnowszych badaniach naukowych podkreśla się znaczenie innego mechanizmu potencjalnie odpowiedzialnego za pozytywne i bardziej utrwalone efekty ćwiczeń fizycznych.

Integrując dyscypliny naukowe. Psycholog, psychoterapeuta, biolog molekularny o neurobiologii.

Jednym z mechanizmów odpowiedzialnych za pozytywne efekty ćwiczeń fizycznych, dołączonych do procesu psychoterapii i farmakoterapii depresji, może być molekularny szlak aktywacji wydzielania w naszym mózgu substancji opisywanej skrótem BDNF (ang. brain-derived neurotrophic factor). Tajemniczo brzmiący skrót oznacza białko, cząsteczkę należącą do tzw. neurotrofin, czyli czynników wzrostu układu nerwowego. Ta cząsteczka ma ochronny wpływ na komórki nerwowe, stymuluje ich wzrost i różnicowanie w tych obszarach mózgu, które odpowiedzialne są m.in. za pamięć i funkcje poznawcze.

Skąd możemy mieć jej więcej? Z badań naukowych wiemy (Delezie et al.,2018), że w trakcie intensywnej pracy mięśni wydzielana jest substancja należąca do grupy miokin, która przenika barierę krew-mózg i wykazano, że stymuluje produkcję BDNF. Czyli mamy wyraźny neurobiologiczny związek między ćwieczeniami fizycznymi a kondycją mózgu i funkcjonowaniem poznawczym. Fascynujące, prawda? 😊

To nie wszystko. Wieloaspektowe oddziaływanie wysiłku fizycznego.

Depresja wiąże się ze zmianami w mózgu na wielu poziomach. W badaniach stwierdzono, że depresji towarzyszy stan zapalny w obrębie OUN, z podniesionym poziomem mediatorów stanu zapalnego takich jak wybrane cytokiny, depresję cechuje pogorszona transmisja dopaminowa, a także pogorszenie funkcjonowania części mózgu zwanej układem nagrody i obszarów odpowiedzialnych za motywację.

Badania naukowe potwierdzają, że zmiany biochemiczne w organizmie towarzyszące ćwiczeniom fizycznym partycypują w poprawie tych wymienionych wyżej wskaźników. Kolejne wyniki badań i metaanaliz dostarczają silnych dowodów na sens i ogromną rolę włączania zaleceń dotyczących regularnych ćwiczeń fizycznych do planu leczenia, obok psychoterapii i farmakoterapii wpływając na zmniejszenie odczuwanej anhedonii i zmęczenia, czy korzystnie wpływając na motywację (Hird et al., 2024)

Jaki wysiłek fizyczny wzmacnia wyniki leczenia psychoterapią i/lub farmakoterapią?

Okazuje się, że dawka i forma aktywności fizycznej ma znaczenie. Leczenie pacjenta najwięcej zyskuje, gdy psychoterapia i jeśli konieczne farmakoterapia, wspierana jest optymalnym poziomem wysiłku fizycznego (Noetel et al., 2024)

Co to znaczy optymalny poziom wysiłku fizycznego? Dla różnych typów aktywności fizycznej i dla różnych osób może to być różny czas. W celu wystandaryzowania badacze posługują się pojęciem jednostki równoważnika metabolicznego. Na przykład dla średniej intensywności ćwiczeń aerobowych taka optymalna dawka to 140 minut tygodniowo (Shudong et al., 2024).

Inne badania wykazały, że najlepsze wyniki wzmacniające efekty psychoterapii osiągały osoby realizujące treningi siłowe pod okiem trenera personalnego. Można wnioskować, że istnieje szereg możliwych form ćwiczeń i aktywności fizycznej, które przy odpowiednio dużej intensywności oraz czasie wykonywania będą źródłem benefitów w leczeniu objawów depresyjnych.